Dit jaar is weer een echt verkiezingsjaar en dat maakt het een speciaal jaar. Daarmee bedoel ik niet dat het referendum over het associatieverdrag met Oekraïne dit jaar nou zo speciaal gaat maken, het gaat mij meer over de verkiezingen in de VS. Niet om de uitslag op zichzelf per se, maar om de ontwikkelingen eromheen. Want verkiezingen in de VS betekent de introductie van nieuwe campagnetechnieken, die we ongetwijfeld terug zien komen aan deze kant van de oceaan. Heel interessant om in de gaten te houden.
Ultiem wegkomen met leugens
Dat het in verkiezingen niet draait om de pure waarheid is iedereen wel bekend, en dat het allemaal draait om framing, een bepaald momentum en hoe je overkomt op je doelgroep. Een presidentsverkiezing in de VS is wel een verkiezing waarbij dat allemaal naar het allerhoogste niveau wordt getild. We hebben het al gezien bij Donald Trump die wegkomt met een blunder over de locatie van Parijs, maar ook door enorme campagne discussies over de geboorteplaats van Barack Obama (of die van huidig kandidaat Ted Cruz) en de emails van Hillary Clinton. Het vergrootglas op de echtgenoot van kandidaten is daarbij ook enorm. Met complete sites over de potentiële presidentiële vrouwen en hun achtergronden, want er moet natuurlijk goede support zijn achter de Commander and Chief. Je kan het je niet voorstellen dat we dit in Nederland zouden gaan doen. Mark Rutte was als vrijgezel bij voorbaat kansloos in de VS, over Jan Kees de Jager maar te zwijgen.
Je denkt wellicht, dit gaat al ver, maar in de VS gaat men soms nog een paar stappen verder. Al jarenlang allerlei vuile trucjes, met het stelen van aantekeningenblokken, het doelbewust laten mislukken van onderhandelingen van je aanstaande tegenstander, niks is te gek. Keiharde spots die duidelijk als doel hebben andere kandidaten kapot te maken, zonder een duidelijke afzender. Tegen Obama, tegen Romney, tegen Trump, tegen Sanders, slechts een aantal voorbeelden van poging tot harde karaktermoorden die wellicht effectief zijn, maar soms ook hilarisch slecht. Soms bijna jammer dat we dit niet in Nederland hebben.
Je ziet dat bepaalde technieken of tendensen soms overwaaien naar Nederland, met als beroemdste voorbeeld de ‘U draait meneer Bos’ van Jan-Peter Balkenende. Ook het fenomeen dat de Eerste Kamer politiseert zou je kunnen linken aan de politieke spelletjes in de Senaat in de VS. Ook bij ons is objectiviteit soms ver te zoeken en de framing niet van de lucht, denk maar aan de bonnetjesgate. Maar uiteindelijk gaan we nog wel politiek over de rooie als iemand de Tweede Kamer een nepparlement noemt of een parlementaire commissie een fopcommissie. Gelukkig wel ergens, maar toch zie je ook daar een duidelijke verharding qua campagnes.
Waar je in de normale economie een reclamecodecommissie hebt om bepaalde leugens aan de kaak te stellen, lijken politieke campagnes daar volledig buiten te vallen. Die onbegrensde mogelijkheden van een campagne zijn soms vreemd, als je kijkt naar de controle die er op normale, niet-politieke campagnes is. Alle feiten worden politiek gemaakt, als je wijst op het een willekeurig feit over bijvoorbeeld vluchtelingen, wordt je al een wegkijker van een willekeurig ander feit genoemd. Of in de aanloop naar het Oekraine referendum, waar je of op de spionnenlijst van Poetin staat of een antidemocratische eurofiel bent. Blijkbaar wordt het ook in Nederland normaal om volledig legaal mensen volledige onzin en leugens op de mouw mag spelden, zolang het maar in de politieke context is. Apart als bijvoorbeeld banken en voedselproducenten wel al hun claims moeten onderbouwen, maar dat is nu eenmaal de politieke werkelijkheid. Maar ergens maakt het dat ook wel weer leuk.
Nieuwe technologische ontwikkelingen
In de kantlijn van deze verkiezingen zie je ook dat bepaalde bedrijven instappen en experimenteren met nieuwe technieken. Snapchat gaat zijn entree maken in de campagnes, net als Virtual Reality bij de New York Times, maar het meest opzienbarende is dat Google gaat testen met de mogelijkheid om presidentskandidaten direct te laten publiceren bij de zoekresultaten. Nu de eerste ronde pas nu echt begint met de voorverkiezingen in Iowa, verwacht ik dat er nog veel meer gaat komen. Dit maakt dit jaar ook voor de (online) marketeers een speciaal jaar met vast en zeker meer technologische ontwikkelingen om ook te kunnen gebruiken buiten politieke campagnes. Ook kunnen bepaalde experimenten de grenzen van het toelaatbare iets teveel opzoeken, een privacyschandaal in deze verkiezingen sluit ik niet uit. Eigenlijk was die er al zelfs met Bernie Sanders die aan het rommelen was in de campagnedatabase van Hillary Clinton, maar dat zal waarschijnlijk slechts het begin zijn.
Juist dit soort experimenten, schandalen, campagneblunders en alles wat er nog meer gaat komen dit jaar, maakt het voor een marketeer als ik extra leuk. Ook al is het misschien ernstig dat sommige politieke debatten niet meer normaal over de feiten kunnen gaan, aan de andere kant levert dat interessante en soms hilarische taferelen op. In de VS is het begonnen en gaat het dit hele jaar door, wij mogen in elk geval dit voorjaar ervan proeven. En los van wat ik van de inhoud vind, het hele proces, het hele gedoe erachter vind ik leuk en interessant. Het wordt mooi, ik heb er zin in!